استرس حاد و مزمن را چگونه بشناسم و مدیریت کنم؟
استرس بخشی طبیعی از زندگی است، و عجیب آنکه به ما کمک می‌کند تا از خطر پیشگیری کنیم و وظایف‌مان را با بالاترین سطح از توانمندی‌های‌مان به انجام برسانیم.
اما استرس حادی که مثلا قبل از یک ارائه کاری احساس می‌کنید با استرس طولانی‌تر و مزمنی که در یک رابطه سمی تجربه می‌کنید، با هم تفاوت دارند. هرچند هر دو می‌توانند روی سلامتی بلندمدت و کوتاه‌مدت شما اثر بگذارند.
برخی ممکن است که عرق کف دست یا سرعت بالای ضربان قلب را تجربه کنند، و بعضی دیگر ممکن است که درد شکمی یا افسردگی را بر اثر استرس تجربه کنند.
اگرچه واکنش به استرس در مورد هر فردی متفاوت است، به گفته متخصصان دانستن تفاوت این دو نوع استرس و احساسی که هر کدام در شما ایجاد می‌کند، می‌تواند به غلبه بهتر بر هر دو کمک کند.
لین بوفکا، روان‌شناس و عضو انجمن روان‌شناسی آمریکا، می‌گوید:
«همه تجربه‌های استرس حاد زمانی رخ می‌دهد که منابع ما برای برآورده کردن تقاضاهای‌مان در زندگی کم می‌آورند. اما وقتیکه بدن مدام به عوامل استرس‌زا واکنش نشان می‌دهد، در درازمدت می‌تواند مشکلات بیش‌تری ایجاد کند.»
استرس حاد چیست؟
بوفکا می‌گوید، استرس حاد عموما هر نوع رویداد کوتاه‌مدت در زندگی است «که ممکن است مدیریت آن در آن لحظه سخت به نظر برسد اما بالاخره به طریقی حل می‌شود»، مثال آن کارهای عقب‌افتاده خانه یا گریه نوزاد است که می‌توانند استرس ایجاد کنند.
برطبق موسسه استرس آمریکا، دو نوع استرس حاد وجود دارد. یکی از آن‌ها اضطراب یا پریشانی (distress) یا تجربه‌های منفی مثل بحث با والدین یا گیر کردن در ترافیک است. نوع دیگر استرس «فشار روانی مثبت» (eustress) است که بیش‌تر با تجربه‌های مثبت مثل برنامه‌ریزی برای ازدواج یا ارتقا شغلی مرتبط است.
بوفکا می‌گوید، بهرحال، هر نوع عامل استرس‌زای حادی می‌تواند محرکی برای واکنش‌های جسمانی مشابه در بدن باشد زیرا مغز نمی‌تواند تفاوت بین ترس و (تخلیه خانه قبل از وقوع یک طوفان بزرگ) یا هیجان (چرخ‌وفلک سواری) را تشخیص دهد.
در هر دو موقعیت، تنفس سریع‌تر می‌شود، ماهیچه‌ها دچار انقباض می‌شوند و سرعت ضربان قلب ممکن است به دلیل افزایش ترشح هورمون‌های کورتیزول و آدرنالین در جریان خون، بالا برود.
بوفکا می‌گوید، این واکنش سیستم عصبی سمپاتیک که بیش‌تر به نام موقعیت «جنگ یا گریز» شناخته می‌شود، درواقع توانایی شما را از طریق افزایش انرژی و سطح هشیاری‌تان برای حل مسئله‌ای که در آن لحظه با آن مواجه هستید افزایش می‌دهد.
خبر خوب این است که بعد از حل شدن و رفع عامل استر‌زا، این علائم نیز به سرعت از بین می‌روند.
استرس مزمن چیست؟
آنت استانتون، استاد روان‌شناسی در دانشگاه یو.سی.ال.ای. می‌گوید، استرس مزمن زمانی رخ می‌دهد که مشکلات به مدت چندین ماه یا چندین سال یا حتی، برای برخی از افراد، به صورت مادام‌العمر باقی بمانند.
استانتون می‌گوید موقعیت‌هایی که به استرس مزمن منجر می‌شود تأثیرات بزرگ‌تری روی کیفیت زندگی دارند و اغلب به مثابه موقعیت‌های غیرقابل‌کنترل، مثل تبعیض نژادی، فقر، ناباروری یا تشخیص بیماری لاعلاج، درک می‌شود.
استانتون می‌گوید، گاهی استرس حاد می‌تواند به استرس مزمن تبدیل شود. مثلا بحث‌ودعوا با شریک عاطفی می‌تواند تبدیل به رویدادی روزمره و نهایتا منجر به طلاق شود که می‌تواند تأثیرات پشت‌سرهم روی موقعیت مالی، زندگی اجتماعی و سایر موقعیت‌های زندگی شما داشته باشد.
تانیا اسپرویل، روان‌شناس بالینی و استاد رشته بهداشت عمومی در دانشگاه نیویورک، می‌گوید: «عوامل استرس‌زای حاد مثل تصادف می‌توانند آنقدر آسیب‌زا شوند که تبدیل به عوامل استرس‌زای مزمن شوند. »
به همین دلیل برخی از افراد ممکن است اختلال استرس حاد پیدا کنند و دچار اضطراب، درماندگی و بازگشت به گذشته و کابوس‌هایی شوند که ماه‌ها دوام می‌آورند. آن‌هایی که علائم‌شان طولانی‌تر باقی می‌ماند ممکن است وارد مرحله‌ای شوند که به آن اختلال استرس پس‌از‌حادثه گفته می‌شود.
استانتون می‌گوید، نادیده گرفتن استرس مزمن به این دلیل که علائم آن به آهستگی در طی زمان بروز پیدا می‌کند، ساده‌تر است. دلیلش آن است که سیستم عصبی شما در حالت جنگ یا گریز باقی می‌ماند و در این حالت هورمون کورتیزول و سایر هورمون‌های محرک با میزانی مشخص مدام آزاد می‌شوند.
ممکن است احساس کلافگی، خستگی مفرط و پریشانی و درد بکنید یا تمرکزتان به هم بخورد و خواب کافی نداشته باشید.